Leden uit alle drie de dorpen

Van oorsprong zijn er in de drie dorpen van De Mierden waarschijnlijk drie gildes actief: het kruisbooggilde St. Joris, het handbooggilde St. Sebastiaan en een geweergilde. Deze volgorde is ook de volgorde van ouderdom.
In tegenstelling tot nu hebben deze gildes hun leden verdeeld over alle drie de dorpen. In de loop van de 19e eeuw is St. Joris echter steeds meer een Hooge Mierds gilde geworden. Het zwaartepunt ligt hier al veel langer, al minstens vanaf 1750. Bijna alle koningen komen hier vandaan. Maar tot honderd jaar geleden zijn er altijd nog enkele mensen uit Hulsel lid geweest.

Het koningsschild van de Hulselse timmerman Joannes Hendrikx uit 1769.

1829. De laatste buitendorpse koning, de Lage Mierdse kastelein en winkelier Nicolaas van Beers.

Het geweergilde van de Mierden

Dit gilde heeft geen naam. Het wordt gewoon het kolveniersgilde genoemd (een kolvenier is een geweerschutter). Van dit gilde zijn een aantal dingen bekend, waaronder:

• Het is in het begin van de 80-jarige oorlog teniet gegaan.
• Op 26 april 1629, ook nog tijdens diezelfde oorlog, is het heropgericht om in tyde van noode de wapens te connen handelen.

Zijn er tijden van nood dan? En of! De 80-jarige oorlog is niet alleen een onafhankelijkheidsstrijd, het is ook een godsdienstoorlog. Nederland tegen Spanje, protestanten tegen katholieken. Wij, hier in het katholieke zuiden, hebben partij gekozen voor de katholieke koning van Spanje.
Vier (!) dagen na de heroprichting trekt de protestantse prins Frederik Hendrik, onze vijand dus, met zijn leger de grenzen van Brabant over. Hij belegert dan de stad 's Hertogenbosch.

De al eerder genoemde perkamenten kaart van 1629 heeft betrekking op deze heroprichting van het kolveniersgilde. Die kaart is nu (en al sinds mensenheugenis) in ons bezit. Het kan dus bijna niet anders dan dat dit gilde op een later moment met ons gefuseerd is.

Broederschap

Een mooi voorbeeld van wat broederschap betekent kennen we uit 1743: op 24 februari trouwen maar liefst vier gildenbroeders tegelijkertijd. Vier andere leden van het gilde treden op als getuigen.

Zelf een geweergilde

Ooit, wanneer is niet bekend, zijn we overgestapt op het geweer als wapen. In ieder geval vóór 1773. Koning Cornelius Willems laat in dat jaar een geweer op zijn schild graveren.

Het schild van 1773, met in het midden een schop, een dorsvlegel en een geweer.

In 1932 wordt dit terug gedraaid. Noodgedwongen. De nieuwe burgemeester Herculeijns hanteert de wet erg strikt en verbiedt op eigen gezag het bezit van vuurwapens voor iedereen die geen jachtakte heeft. Naar verluid om de stroperij tegen te gaan. Voor de gildenbroeders wordt er geen uitzondering gemaakt. Ook zij moeten hun wapens inleveren. Het gilde kiest dan weer voor de kruisboog.

Heropleving

In 1934 worden wij weinig lovend omschreven met:
Matige belangstelling en geringe aanwas.
Daarna kennen we een geweldige opbloei:

• We zijn betrokken bij de oprichting van het Kwartier van Oirschot, het overkoepelende orgaan van een twintigtal gildes uit de regio.
• We leveren van het begin af aan een raadsheer voor dit orgaan, standaardruiter Frans Adams.
• In 1937 organiseren wij de tweede kringdag ooit.

Later, in 1953, wordt onze hoofdman, Willem Luyten, de tweede voorzitter van het Kwartier. Het ledental loopt in die tijd uit tot veertig gildes.

Willem Luyten.

Kostuum

Tot 1979 heeft het kostuum bestaan uit het zondagse pak (het ene grijs, het andere zwart) plus een baret. En voor de overheid een sjerp.

Gilde St. Joris in 1959.
Vooraan vlnr: tamboer Sus van den Borne, deken Willeke Antonius, deken Nees Swaanen, koning Coob van Gestel, vaandrig Rie van den Borne, staande deken Herman Valckc, deken-schrijver Domien de Cock.

In 1979 schaffen we een echt kostuum aan.

Vrouwelijke leden

De vrouwen van de gildenbroeders zijn altijd al nauw betrokken geweest bij de diverse activiteiten. Maar ze zijn geen lid. 

De vrouwen van het gilde (met grootse plannen).
Achter vlnr: Sjo Luyten, Pietje van den Borne, Marie Vorselaars, Beth Merckx.
Midden: Riek Adams, Jans Wouters, Jaona Verstijnen, Trees van Gisbergen.
Voor: Marie van Raak, Mina van Gisbergen, Pieta van Gestel.

In 1979 zijn wij het allereerste gilde binnen het Kwartier van Oirschot dat de vrouwen officieel lid maakt. Het kringbestuur protesteert fel. Daags voor de eerstvolgende kringdag dreigt men zelfs om ons uit de optocht te halen. We gaan toch, en... we winnen de eerste prijs!

De dames in hun eerste kostuum.

Gildenfeesten in Hooge Mierde

Tussen 1969 en 1990 zijn wij bijzonder actief in het organiseren van gildenfeesten: maar liefst vijfmaal in 21 jaar tijd. Dat is een absoluut kringrecord.
1969, 1972, 1979, 1986, 1990.

Aan dat laatste gildenfeest houden we met alle moeite en alle risico maar amper twee nieuwe vaandels over. Dan krijgt iedereen koudwatervrees, oftewel nat-weer-vrees. Als zo'n gildenfeest onverhoopt zou verregenen, blijf je dan misschien zelfs met schulden achter?
Daarom hebben we sinds 1990 de organisatie nooit meer aangedurfd.

De Voltreffer

Ook in 1990 bouwen we een eigen onderkomen bij de schutsbomen, de Voltreffer.
Daar is onze jaarlijkse schietwedstrijd ook naar genoemd: de Zilveren Voltreffer. In vroeger tijden gaat het om vleesprijzen, nu om een zilveren kruisboogmodel.

Hoofdman Jos Wouters met de grondstof voor zult.
Achter hem Jo Jansen.

De eeuw van de bijna-keizers

Zoals we gezien hebben, kun je keizer worden door driemaal achter elkaar koning te schieten. De vorige eeuw hebben maar liefst zeven koningen daartoe de kans gehad. Maar niemand is het geworden.
Kees Luyten is de enige die er echt recht op heeft. Hij schiet in 1984 inderdaad voor de derde keer op een rij de vogel eraf. Maar hij heeft het keizerschap (een erefunctie, maar wel voor de rest van je leven) niet aanvaardt. Hij is liever gewoon voor de derde keer koning. 

Kees en Greet Luyten.

Ook bankdirecteur Frans van Gils is heel dichtbij. Hij raakt de vogel echt goed en het beestje komt daardoor helemaal los te zitten. Maar hij valt niet. De volgende schutter, Wal Antonius, haal hem moeiteloos naar beneden.

Frans en Jo van Gils.

De eerste vrouwelijke koning

Nadat ze het jaar daarvoor als eerste dame in de overheid gekomen is, schiet Mien Jansen in 2014 als eerste vrouw koning. Haar titel is en blijft koning, geen koningin.

Koning Mien Jansen.

Meer weten over het gilde?

Bij hoofdman Jos Wouters (Lottersestraat 1, 013 509 1744) is ons gildeboek te koop voor 10 euro. 256 bladzijdes informatie over de geschiedenis van van het gilde en van Hooge Mierde, zoals die met elkaar verweven zijn.